NCONGWANE

Clan Praise(s)

  • Tibongo taSipho Ncongwane       Sipho, Mzumbulu waNgotjwa   Lowafik’ elaleni kudliwa lidombolo   Mcemane lowatjokotelwa ngumkolokolo kwafa wona   Kantsi bafokatana bashekelwa ngumkolokolo bafe   Indvumane leyadvunyelwa litulu yaphila   Kantsi bafokana baphangalaliswa ngumphezulu;   Indluzela legijim’ etintsabeni   Yehle ngembulukusa   Iyewunats’ emfuleni longakhali coco   Inatsa kuleticwengekile titiba   Ngekwesaba bomanjenje netitfombonkhala.   Ndluzela lenatsel’ etulu ikhayite macadzi onkhe   Ngekucwaya titsa emhlangeni   Inatse bese idvunga sitiba   Kuze titsa tingayivi ngeliphunga.   Ndluzela lengadliwa makhatane   Ngobe emakhatan’ asab’ ingati yaJesu   Mphunyumphunyu ngekuphunyuk’ etingibeni tebacuphi   Ingani bacuphi basaba siphambano lesisebuntini lakho.   Mlomo lomuhle ngekucija   Kuze unats’ etiyalwini letijulile   Ingani tinkhonkhoni tifak’ ingcova.   Ulishizolo leligubha ticu tetihlala kuhlal’ emaphuphu   Mlom’ imphosolo leyahuba luju lufihlwe tinyos’ emadvwaleni,   Mlom’ imphosolo leyavul’ indlel’ emadvwaleni   Kwaze kwaba busheleleti kwadlalwa umsheleleti.   Machwakel’ etingcongwaneni temafu bes’ usul’ umlomo   Awuchwakel’ emagaleni etihlahla ngobe awetsembeki.   Manyatsela ngetintwane ukhets’ emabala   Ngekwesaba tinkhunzana phasi   Mphotholozi lomuhle ngekuphots’ intsambo   Yemsingilitane leyabopha litfokati lakaMsimang   Sishikishiki saNgotjwa lesidl’ ingotjwa  ngalophakatsi   Kantsi bafokatana badl’ imbuya ngelutsi;   Mnandzinandzi waSontfo lowashiya tinyosi nelikhekhe lato,   Watsi tesabeni letinyosi titfuswe luhlanya.   Melusi lomuhle lowelusa tinkhomo taMalaza   Ngephasi kwesidleke sathekwane   Thekwane watibuk’ esibukweni waze wadvuba,   Inhlatfu yona yasontsana yatiluma yaze yafa   Mafiselana lokuhle ngekufisela Malaza lokuhle   Ingani wakuvavabula ngemphama yeliphoyisa   wabona tinkhanyeti emini kalobha.   Tinkhanyeti tatsi lifa lakho lingetulu kwesibhakabhaka.       Mphatsiswa  wesikhwama lesingcwele   Kantsi labanye baphatsiswa tikhwama tebalozi.   Mtjatsi wesiphambano bese uphambana   Nemibono yebasemhlebeni ngob’ unembono wasezulwini.   Sigcoko lesincane lesaphonswa mshiyaloya kwePhongolo   Sabuya nemfundvo lenkhulu.   Wena lonisel’ emasimi ngelulimi   Kantsi labanemali banisela ngenkhasa,   Timphuya atineseli tilindzel’imikhemetelo.       Mzumbulu lowafik’eGoli wakha tizumbulu ngemafosholo.   Ubabonile bomtimba ukhal’ imali;   Ubabonile bomal’ iyavuta;   Ubabonile labadiza ngayo,   Ubabonile lababiya ngetinkhomo,   Kodvwa awumbonanga umkhwekati   Nakayikhipha yonkh’ ebhange   Wayifumba embhedzeni  yaba indathane:   Watsi hamba tfumbu uyofundza,   Mhla ubuya ngitakuhlabela lekhuluphalisiwe.   Wen’imal uyiphos’ etul ‘ eZulwini   Ibuye seyiphindzaphindziwe;   Bantfwabakho badlala ngayo ngenhla kwemfula   Bayitfole ngentasi kwemfula seyitizumbulu   Ngobe bangebantfwana baMzumbulu   Loyimfumbamfumba lemanyafunyafu   Lolandzelwa liphunga lemali.   Waze washo Guy Blackbeard umntfwaneliNgisi,   Watsi nimbona nje namuhla, mchawuleni   Kusasa nitambona asangulotigidzi nesabe kumchawula.   Kodvwa besaba eMaccauvlei kukusa eveni laseMali   Ngobe utawusheshe ube nemali,   Sipho lesiphisana ngemali intfo yekujulukelwa.   Kantsi labanye bayayifela.   LiChoza layent’ indzaba  nalitsi   Nakwengca wena ngiva kunuk’ imali.           Ungumlalalati lomsulwa   Ngekukhaliphisa tikhali temachawe tinhlangotsi tonkhe   Ngob’ ayatiwa imphi lapho iyawuchamuka ngakhona;   Kodvwa itawutsi ngekuchamuka itakutfola   Uyingayinga njemmiyiyane loyingaying’ etigodlweni   Utjele imiyiyane lemincane lejabulela lihlombe,   Kutsi caphelani abanishayeli lihlombe bafuna kunibulala.   Sidlamlilo lesafugwa nguFuga Magagula ngemalangabi;   Sokhela siphefu nentsambo   Kwachum’ emalangabi sase siyabaleka   Sayobon’emavovo lashiywa nguMkolish’ ePitoli   Sengca kaVelevutsa tinja takhe taphela lukhwekhwe.   Tatsi ngekuphela lukhwekhwe tase tiyamlandzela.   Sishayamtsetfo lesabamb’umtsetfo weyise nenina   Lotsi phasi ngamasihlalisane,   Lobola ushade wakh’ umuti,   Lotjolwa ushade wakh’ umuti,   Wehlukane netinkhamba taFaro,   Uhlukane nemboza   Ngob’ itakahaphut’ emaphaphu   Ematinyo kube sengatsi ngewentsetse;   Bese uhleka njani wena wakaLuhleko?   Lena ingodlomane leyashanela tinsumphe emnyango lidvuma,   Ingodlomane leyasikitana nembane kwaze kwavela lutsingo lwenkhosatana.       Uyayesaba yin’ imamba ngobe   Imamba lukhonkhotsi yakulindz’ ejikeni yaze yagabeka   Ingabona wen’ imamba iyabuta   Luphaphe lwayo luyawa ngobe niyahloniphana.   Chawe lelancob’ imphi yetive ngetive   Laticobacoba liticobela etihlanjeni teliGwa   Kwaye kwagonyuluka tingwenya takhiph’ emagugu   Tawakhafulela emaphepheni lamhlophe tase tiyatfomba.   Mhambi wetindlela teNkhosi   Bese emafu amantel’ umtfunti.   Lutfwatfwa loluhle lwakuLuhleko   Loludle ngekuluma labangafuni kukholwa.   Injikijela leyajikijeleka eNetherlands   Yafikisa kwentsandzane,   Yababona bajika tigcoko temfundvo   Batijik’ etul’ emoyeni babuye batigendze;   Yabuy’ injikijela seyiphapha netinkhonjane   Yatsi catsatsa eAfrika kwesuka lolukhulu lutfuli   Lutfuli lolwabhulwa maphik’ etikhova   Tikhova tabhubhutela taze tashiswa ngugezi wase-Eskom.   Malalabhodle kutfuk’ emabhubesi netilo,   Umuhle kakhulu nawulele   Ngob’ emini uphandlwa lilanga.   Ungavuka ugidza kudvungutele sisu sendlovu   Titfo tingumbhobo leniwubanga nendlovu   Awuyibuk’indlovu ngobe   Ungayibuk’indlovu ihlengetela tinyembeti   Bese igijima tinkhalo tonkhe itfuny’ intfutfu   Kanye naboNanana boSelesele   Nakungena wena enkhanjini yeticiwu   Tonkhe  tindlovu tiphakamis’ imiboko.   Bologwaja bayagwajatela,   Timaku tiyatishobingela,   Bobhova bayakhonkhobala,   Emagabazi afak’ imisila ngephasi kwemilente,   Timvubu tiyaphunta   Emabhubesi avalek’ imilomo,   Tingwe tilahl’ emabala,   Tingongoni tikhumuka timphondvo,   Tingwenya tibol’ ematinyo .   Bhejan’ ungenwa luvendle,   Timfene tishay’ indesheni.       Macongelela njengentfutfwane ngobe busika buyeta   Bese uba nguMadla anabile njengemkhwekati.   Mahlabula etjise  njengeliguca   Mphungane yenkhomo   Awufi uyadzikitela.   Macala sivivane angasicedzi   Bese siyocedzelwa nguletinye tive   Sivuno asipheli kuphela sikhatsi,   Nala’ ayipheli kuphel’ ematiny’ emadvodza   Nala lehambako iye ekhweni nasekhabonina   Ingabuy’ ekhweni nasekhabonina kubhimbidzela titukulwane   Nala lengadliwa tingobolwane;   Tingobolwane letitawubona tibuya netilulu takho   Titawugobek’ imilomo.       Wena  longangesibhakabhaka   Ngob’ ungaba ngangetjani   Emakhos’ emhlab’atakubangisa live,   Nabakubuka batsakatsi bayadideka   Ngobe bakubon’ ulifu lelingangesandla   Kants’ utawutsi lapho una khona   Une imvula lebakhukhula bayopheseka eLuhhu.   Wena lowendlula eMkhingoma bakuhheletela,   Wendlula Lukhahlamba bakukhobosa   Kantsi ngulapho utawungena khon’ etindlini temakhosi kuvaliwe   Wangen’ ngemfantu njengesibankhwa   Sigijimi seNkhosi lesacombola Lukhahlamba ngematubane   Sifumbetse inhlanyelo ngesandla   Sefik’ esicongweni  sayisakata   Kunekuba iwel’ emhlabeni yawel’ etinhlitiyweni tebantfu;   Mahlephul’ inhloko yeliboni kusutse tive   Wena longasiphi sihlupheki liphaphu;   Wena lowagcwalisa tingula tabomakhelwne ngekubatjapitela   Wena wadl’ umtfubi  egumeni nemndeni.   Tibawu letaluma wena tasongan’ ematfumbu tafa intalo,   Ngobe tatsi natikubona takubona utindlovu timbili umunye;   Timvukuzane tatsi tiyakulinganisa   Tavukut’ umhlaba longangeLukhahlamba lutetwe iHimalaya,   Ticoco tatsi tiyakulinganisa tanwebaka taze tabhamuka natifik’e lwandle,   Titfo letinhle letinjengetemntfwanyana   Titfo letawela uMtfwane kwaze kwawa libhuloho,   Titfo letanyatsel’ eBhadini  kwafutfumala emanti   Tawel’ uMgubudla uMgubudla wasineka   Tawel’iNkhomazi iNkhomazi yesaba kugeleta yabalidamu   Tawela eMawelawela kwakhanya bha   Tawela eMshiyangubo kwajabul’ umlungu.   Sigegetseki lesahlek’ emhumeni kwaze kwakhanya,   Luvatsi loluphehlwa tingelosi kubaleke botokoloshe   Tangoma tilahle intfwasa temukele Livi.   Mnumzane lodl’ etafuleni  ngelukhezo   Kantsi emabhubesi atsi angemakhosi nje   Kodvwa adla inyama ngetidladla ilumela.   EmaVenda wona akha ngalesi, abeke kulesi   Ngalesi ase emlonyeni kuhambe sikhatsi   Kungako nakabona wena atsi mnumzane   Ngobe awudl’  uyanumuza.   Tincono tindlulamitsi ngekudla lokusetulu   Wena lusoti lolutigcabha ngekungadli ingcuba   Kantsi emangce adla lokushiywe bojakalazi.   Sicwicwicwi lesadlokolot’ inhlitiyo yemlungu   Sabuya nesitfunti semuntfu lomnyama.   Sinconywanconywane lesanconywa bancomi bemave   Ngobe baseLukwatini besaba kusikwatisa   BaseMantana besaba kusimantisa ngemantana.   Maklwebha kanye  ngelutsi lunye kuvutse   Bese uhlek’ umlilo wetinyefu longavutsi   Majabul’ ayogidz’ ehlatsini atsi ncinci bo   Labanye babe bagidz’emagcekeni abonina   Ingan’ akagezi lomntfwana   Udlala inchabhonchabhot’ emaveni   Angadlal’ emagcekeni akubo   Kumil emakhow’ etikwetinhloko temadvodza   Bafati bafulele ngetinhloko leticegacegako   Ngako madvodza cinisani emafosi   Nicinise netitolobho tetinkhabi tenu;   Musa walomuntfu bamba lingedla licine   Ngobe nangu  lolwa ashoshe ngesisu;   Washoma ngetingweti nebakhongi   Bayovumbuka oNdini   Bafika bakhona batsi lumahlikihliki   Yena watsi asihlikiti sakha buhlobo lobuhle   Kwenanela tintsaba taseMabedlane;   Timbila taseMbilane tangen’ematjeni   Yena wangen’ endlini bamuph’indlovukazi;   Kulaba labehla ngesilulu etintsabeni tebeSutfu   Mzumbulu  longajik’ abheke emuva   Angabhek’ emuvuv’ ufun’ umthandazo;   Ujika kuphela nawehla njengelilanga   Mzumbulu lotjatsa tizumbulu ngemasaka   Kunyanye benti bemali,   Labayikha ngetigcoko iyabaphelela,   Labayifak’ etikhwameni iyavuta   Bese beta batowuboleka kuwe ubanike.   Mcijojo lowacijel emapheph’ ebelungu   Bawafihle ngephasi kwetinganono   Wafika wawatsatsa basala bakhamisile   Belungu batfuma tinja tayowafuna   Tisabukana imisila namanje   Tifuna wona lawo maphepha.   Lasala’ emaphepha agucuka timphephelezi;   Labawafihla imibhalo yabamakopolosho.   Ndzaba lenhle Ndzaba lendze   Ingabayimfisha iyaphindvwa   Inanatelwe ngesinanatelo lize liyoshona,   Ingani bantfwana bakhona   Abakhishwa inyoni,   Abagezwa lishashati   Abafakwa siphandla   Kodvwa bacanyeliswa ngebhayibheli.   Ingani bemakhosi bacanyeliswa ngetinsiba teligwalagwala   Bafokati babe bacamela ngendvololwane kuze kuse.   Lijaha lelacombol’ imicansa lafik’ etulu   Latsi kufuneka tigemfunga   Lubakabaka lutawushayisan’ emadvolo luwe;   Mkhosi lomuhle itolo nanamuhla   Ngekumemela linyenti emkhosini lomkhulu   Wekugubh’ emandl’ ebatali;   Batsi mafisha,wena watsi madze   Batsi mancane, wena watsi makhulu;   Sipho lojabula nakatipha yena   Kantsi labanye bangubojabulabaphiwa ngulabanye   Wena lomnandzi njengemfe;   Udide emazizi bdli benyama   Ingani sishibo lesimnandzi kuwe mabhontjisa;   Sishwala kuphela lesehla ngesiphundvu   Uphakele ngisho nalesingaboni kudliwe.   Wena lovela laph’ emajah’ akhona ateketiswa tiphalaphala,   Tiphalaphala tiwakhomba mshiyaloya  ehlobo   Ngobe tesaba kwendza ebusika.   Ingani labendzele kini baphitsiwa kwemacandza;   Mvila,   Nyezi.  

  • Ncongwane, Mvila, Nkhwakhwa,Macedza,Nyezi, Nine bomakhonz' abuy' agoduke, Nine besitfombe lesihle Lesinjengesemntfwanyana, Nine leningenalulaka namuntfu. (Source: Ncongwane, J.J. & Ncongwane, S.J. (1992) Ematekelo Ayitolo. Shuter & Shooter: Pietermaritzburg. Page 131. ISBN 0 7960 0364 5

  • Ncongwane, Mvila, Nkwakhwa lebovu, Macedza, Ndzimandze

Selected Category: N

Surnames